را انجام دهد.
ممکن است در هر اجتماع و ملتى، به موجب قانون، وظائف فرد فرد اجتماع معین شده و با عمل به آن، تصور شود که دیگر احتیاجى به دین نخواهد بود. ولى با دقت و تأمل در احکام و مقررات اسلامى خلاف این موضوع ثابت مى‏شود، زیرا دین اسلام تنها به نیایش و ستایش خدا نپرداخته بلکه براى کلیه شئون فردى و اجتماعى انسان دستورهاى جامع و مقررات مخصوصى وضع نموده است
در دین اسلام، جهان پهناور بشریت به گونه‌ی حیرت آورى بررسى شده، نسبت به هر حرکت و سکون فردى و اجتماعى انسان، مقررات مناسبى وضع گردیده است و از این روست که چنین دینى را نمی توان تشریفاتى پنداشت.
خداى متعال در قرآن کریم دین اسلام را به گونه‌ای که بیان شد توصیف مى‏فرماید و نیز یهودیت و نصرانیت را که تورات و انجیل؛ کتابهاى آسمانى آنها است و داراى احکام و مقررات اجتماعى مى‏باشد به همین نحو معرفى مى‏فرماید. چنانکه فرموده:
وَکَیْفَ یُحَکِّمُونَکَ وَعِندَهُمُ التَّوْرَاهُ فِیهَا حُکْمُ اللّهِ ثُمَّ یَتَوَلَّوْنَ مِن بَعْدِ ذَلِکَ وَمَا أُوْلَـئِکَ بِالْمُؤْمِنِینَ  انا إِنَّا أَنزَلْنَا التَّوْرَاهَ فِیهَا هُدًى وَنُورٌ یَحْکُمُ بِهَا النَّبِیُّونَ الَّذِینَ أَسْلَمُواْ لِلَّذِینَ هَادُواْ وَالرَّبَّانِیُّونَ وَالأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُواْ مِن کِتَابِ اللّهِ وَکَانُواْ عَلَیْهِ شُهَدَاء فَلاَ تَخْشَوُاْ النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلاَ تَشْتَرُواْ بِآیَاتِی ثَمَنًا قَلِیلاً وَمَن لَّمْ یَحْکُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَـئِکَ هُمُ الْکَافِرُونَ . وَقَفَّیْنَا عَلَى آثَارِهِم بِعَیسَى ابْنِ مَرْیَمَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْرَاهِ وَآتَیْنَاهُ الإِنجِیلَ فِیهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْرَاهِ وَهُدًى وَمَوْعِظَهً لِّلْمُتَّقِینَ. وَلْیَحْکُمْ أَهْلُ الإِنجِیلِ بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فِیهِ وَمَن لَّمْ یَحْکُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَـئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتَابِ وَمُهَیْمِنًا عَلَیْهِ فَاحْکُم بَیْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءکَ مِنَ الْحَقِّ لِکُلٍّ جَعَلْنَا مِنکُمْ شِرْعَهً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاء اللّهُ لَجَعَلَکُمْ أُمَّهً وَاحِدَهً وَلَـکِن لِّیَبْلُوَکُمْ فِی مَآ آتَاکُم فَاسْتَبِقُوا الخَیْرَاتِ إِلَى الله مَرْجِعُکُمْ جَمِیعًا فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ ۱

ترجمه: (چگونه تو را داور قرار می دهند ، در حالی که تورات که حاوی حکم خداست در، نزد آنهاست ? سپس از حکم تو رویگردان می شوند و اینان ایمان نیاورده اند ــــ  ما تورات را که در آن هدایت و روشنایی است ، نازل کردیم پیامبرانی که ، تسلیم فرمان بودند بنابر آن برای یهود حکم کردند و نیز خداشناسان و دانشمندان که به حفظ کتاب خدا مامور بودند و بر آن گواهی دادند ، پس ، ازمردم مترسید ، از من بترسید و آیات مرا به بهای اندک مفروشید و هر که بر وفق آیاتی که خدا نازل کرده است حکم نکند ، کافر است ـــ و در تورات بر آنان مقرر داشتیم که نفس در برابر نفس و چشم در برابرچشم و بینی در برابر بینی و گوش در برابر گوش و دندان در برابر دندان وهر زخمی را قصاصی است و هر که از قصاص درگذرد ، گناهش را کفاره ای خواهد بود و هر که به آنچه خدا نازل کرده است حکم نکند ، از ستمکاران است ـــ و از پی آن رسولان ، عیسی پسر مریم را فرستادیم که تصدیق کننده توراتی ، بود که پیش از او فرستاده بودیم و انجیل را که تصدیق کننده تورات پیش ازاو بود به او دادیم که در آن هدایت و روشنایی بود و برای پرهیزگاران هدایت و موعظه ای ـــ و باید که اهل انجیل بر وفق آنچه خدا در آن کتاب نازل کرده است داوری کنند زیرا هر کس به آنچه خدا نازل کرده است داوری نکند ، از نافرمانان است.
دین به معنای قانون عبادت نیست بلکه دین آیین نامه زندگی است و زندگی تنها میان به زمین و زمینیان ختم نمی‌شود.
گفتنی است که همین تورات و انجیلی هم که امروزه در دست یهود و نصارى است همین مطلب را تأیید مى‏کند، زیرا در تورات مقررات حقوقى و جزائى بسیار موجود است و ظاهر انجیل نیز شریعت تورات را تأیید و تصدیق مى‏نماید.
از آنچه گذشته روشن مى‏شود که دین در اصطلاح قرآن همان روش زندگى است که انسان گریزى از آن ندارد و فرقى که میان دین و یک قانون اجتماعى مى‏توان یافت این است که دین از ناحیه خداى متعال است و قانون اجتماعى مولود افکار مردم. و به عبارت دیگر دین میان زندگى اجتماعى مردم و پرستش خداى متعال و فرمانبردارى از وى پیوند مى‏دهد، ولى در قانون اجتماعى اهتمامى باین پیوستگى نیست.

خلاصه و نتیجه گیری:
۱٫ دین به معنای قانون عبادت نیست بلکه دین آیین نامه زندگی است و زندگی تنها میان به زمین و زمینیان ختم نمی‌شود.
۲٫ قوانین بشری هرچند درباره امور دنیایی کامل باشد که حتی این نیز مورد خدشه است درباره امور فرامادی خاموش است.
۳٫ اسلام دینی است که آیین زندگی انسان را میان او و خویشتن خویش؛ و میان او و سایر موجودات و نه تنها انسانها؛ و میان او و پروردگارش ترسیم کرده است. و هر مسلمان، با این قانون و نقشه، می‌داند که برای سعادت خود چه کند و چگونه در این دنیا و همراه موجودات آن، انسان گونه زندگی کند و چه سان با خدای خود در ارتباط باشد و او را خشنود گرداند.
این جامعیت و فراگیری، مزیتی است که هیچ قانونی به آن دست نیافته است و هیچ مسلکی مزین به آن نیست.

برگرفته از کتاب آموزش دین، آیت الله علامه طباطبایی
ویرایش : حسین عسگری – گروه دین و اندیشه تبیان