آیا نفس زکیه ای که در روایات در زمان ظهور حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف حضور دارد همان است که از اولاد امام حسن مجتبی علیه السلام می باشد؟

۱٫ کلمه نفس زکیه نام فرد معینی نیست بلکه این کلمه صفت است؛ یعنی: «جان پاک»؛ «نفس کامله». زکیه از «زَکی» به معنی پاکی، رشد و صلاح گرفته شده است. پس ابتدا باید دانست این کلمه اسم عَلَم برای فرد خاص نمی‌باشد.
چه این که در روایت‌ها گاه به امام سجاد(ع)(. علامه محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۱، ص ۳۵۲، ح ۸: «…إنّک أخبرتنی أن علی بن الحسین النفس الزکیه».)، امام کاظم(ع)(همان، ج ۴۸، ص ۱۱، ح ۷: «الامام موسی بن جعفر کنیته ابوالحسن الاول و… ویعرف بالعبد الصالح والنفس الزکیه». )، رسول خدا(ص)(عمادالدین طبری، بشاره المصطفی، کتابخانه حیدریه، نجف، ۱۳۸۳ ق، ص ۲۱۹: «…انطلق ذلک الملک الی قبر رسول الله(ص) فیقول: ایهاالنفس الزکیه…».)، امام حسن مجتبی(ع)( ابن ابی‌الحدید المعتزلی، شرح نهج‌البلاغه، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم، (۱۴۰۴ ق)، ج ۳، ص ۳۰۸: «کان مشهوراً عندهم أن آیه قتل النفس الزکیه أن یسیل دم بالمدینه… مکتوب هذا قبر الحسن بن علی بن أبی‌طالب(ع)».) و نیز به یکی از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) که اولاد ششم از محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن می‌باشد(ر.ک: رضی‌الدین علی بن یوسف حلی، العدد القویه، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم، (۱۴۰۸ ق)، ص ۳۵۷٫)؛ نفس زکیه گفته شده است.
اما نفس زکیه در روایات ظهور به ۳ فرد اطلاق شده است:
۱٫ نفس زکیه‌ای که بین رکن و مقام ـ در مکه ـ پیش از قیام کشته می‌شود و جوانی از خاندان حضرت محمد(ص) است: «وقتل غلامٍ من آل محمد(ص) بین الرکن والمقام اسمه محمد بن الحسن النفس الزکیه؛ و کشته شدن جوانی از خاندان محمد(ص) میان رکن و مقام اسمش محمد پسر حسن نفس زکیه است.»(علامه محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۹۲، ح ۷۸٫)
او همان کسی است که بلافاصله پس از کشته شدنش قیام حضرت مهدی(عج) محقق می‌شود. زیرا در ادامه عبارت قبلی می‌گوید: «فعند ذلک خروج قائمنا؛ پس در همین هنگام قائم ما بپا می‌خیزد».(همان.)

۲٫ نفس زکیه‌ای که وزیر امام مهدی(عج) هنگام ظهور است و از اولاد امام حسین(ع) می‌باشد.(همان، ص ۲۲۳٫)

۳٫ نفس زکیه‌ای که در اطراف کوفه به همراه هفتاد نفر کشته می‌شود ولی در روایت گفته نشده فرزند چه کسی است.
«وقتل النفس الزکیه بظَهر الکوفه فی سبعین؛ و کشته شدن نفس زکیه در پشت کوفه به همراه هفتاد نفر».(همان، ص ۲۷۳٫)
ریشه این پرسش که نفس زکیه را از فرزندان امام حسن می‌دانند به فرقه جارودیه یکی از شعبه‌های زیدیه برمی‌گردد.
گروهی از این فرقه بر این باورند که «محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی‌طالب(ع)» که معروف به نفس زکیه بوده است و به روزگار منصور عباسی قیام کرد و در سال ۱۴۵ ق. کشته شد، زنده است و در حال حکومت بر زمین است و او همان مهدی خواهد بود.(حسین کریمشاهی بیدگلی، فرهنگ موعود(عج) (اعلام)، ناصر، قم ۱۳۷۷، چاپ اول، ص ۷۰٫)