شاید در این مدت که هیاهوی ویروس کرونا در بین مردم ذهن ها را به خود مشغول کرده باشد پرداختن به این مسئله که آیا مگر می شود با دعا جلوی ویروس را گرفت و با آن مقابله نمود نیز سوالی باشد که همزمان با این مشغولیت ، از دیگر دغدغه های افراد باشد .

برای پرداختن به این مسئله ذکر چند مقدمه را ضروری می دانم :

با مطالعه قرآن مجید و سخنان معصومین متوجه می شویم که در آیات و روایات متعدد بر مداومت بر دعا در اوقات مختلف زندگی اشاره شده و اهمیت آن ، ویژه بر شمرده شده است چرا که با دعا کردن توجه ویژه ی معبود را به خود جلب می نمائیم .
خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید :

قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ
ای(پیامبر به بندگانم)بگو:
پروردگار من برای شما ارجی قائل نیست اگر دعای شما نباشد.

فرقان؛۷۷

و از اینجاست که اهمیت و نقش دعا در بندگی مشخص می شود. حقیقتی که بنده، برای جلب توجه مولای خود، به آن مشغول می شود. چه در آن لحظه نیازمند باشد و چه نیازمند نباشد.
به همین خاطر است که در بسیاری از روایات می بینیم که وقتی هم حاجتی نداریم، امر به دعا شده است.
و با اینکار اعلام می کنیم که ما بنده ایم و او مولاست و ما همیشه به او نیازمندیم و خداوند این شیوه را دوست می‌دارد.

همچنین در کلام معصومین دعا بهترین عبادات برشمرده شده و باعث رشد معنوی انسان می شود . امام باقر علیه السلام می فرمایند :

أَفْضَلُ الْعِبَادَهِ الدُّعَاءُ
پسندیده ترین عبادات، ‌دعا کردن است

اصول کافی / ثقه الاسلام کلینی / ج ۴ / ص ۲۱۰

امام صادق سلام الله علیه نیز رشد انسان با دعا را اینگونه بیان می فرمایند :

إِنَّ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مَنْزِلَهً لَا تُنَالُ إِلَّا بِمَسْأَلَهٍ
همانا نزد خداى عزوجل منزلت و مقامى است که بدان نتوان رسید جز به درخواست و‌مسئلت.

اصول کافی / ثقه الاسلام کلینی / ج ۴ / ص ۲۱۱

علاوه بر آنچه ذکر شد بر اساس آنچه در روایات فراوان به چشم می خورد، خداوند عزّوجل، به بندگان خودش، اسلحه ای را عنایت فرموده است که برای تغییر قضاءاش، بسیار اثربخش بوده و آن دعا می باشد.
طبق روایات فراوان از جمله روایاتی که مرحوم کلینی در اصول کافی جلد چهارم آورده است دعا سلاح پیامبران بوده که خداوند آن را در اختیار مومنان نیز قرار داده است. و ما باید از اینکه سلاح پیامبران به رایگان در اختیارمان قرار گرفته است بسیار خوشحال باشیم

باید همواره بدانیم که : ما با دعا، اعلام بندگی می کنیم و خداوند، این اعلام بندگی ما را دوست می دارد.
با دعا، ‌به رشد معنوی رسیده و به خداوند نزدیک شده و سلاح انبیاء را در آسایش و سختی زندگی، در کنار خود خواهیم داشت.

اگر به سخن حضرت حق و کلام معصوم ایمان داریم باید بدانیم که خداوند اسلحه ی پیامبران را در اختیار ما قرار داده است و با این مهم نباید از چیزی نگرانی داشت .

حالا ممکن است عده ای با خود بگویند در طول مدت زندگیمان دعا را فراموش کرده بودیم . آیا مگر ممکن است ما الان با دعا بتوانیم خود را از شرور فتنه ها و بیماری ها نجات دهیم ؟ که برای پاسخ به این سوال و نیل به هدف استجابت دعا نکات زیر را باید مورد توجه قرار داد :

۱-خداوند متعال در قرآن مجید امر به دعا فرموده است و امر به دعا با خطاب ” ادعونی ” اهل ایمان را شامل می شده و در این میان کسی را مستثنی نکرده است . مثلا نگفته است ای کسانی همیشه به یاد من بوده اید، اکنون مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم.
اتفاقا خطاب ادعونی در آیه ،عام است و همه را شامل می شود .
شرط کلی برای استجابت دعا همانطور که در آیه ۲۶ سوره شوری ذکر شده است دو چیز می باشد :
الف : ایمان
و ب: عمل صالح .
اگر کسی اهل ایمان و عمل صالح باشد قطعا مخاطب سخن رحمانی خواهد بود .
۲-دعا همواره در کنار کار و کوشش مطرح بوده است و بهمین خاطر نباید کسی گمان کند که فقط باید دعا کند و دست روی دست بگذارد . بلکه تلاش از شرایط استجابت دعاست .امام صادق علیه السلام در این زمینه می فرمایند :

مَن سَأَلَ اللَّهَ التَّوفیقَ ولَم یَجتَهِدْ فَقَدِ استَهزَءَ بِنَفسِهِ.
هر کس از خدا توفیق بخواهد و تلاش نکند، خود را مسخره کرده است.

نهج الدعا / محمد محمدی ری شهری / جلد ۱ / حکمت ۷۱۹

و یا در جای دیگر که حضرت امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

الدَّاعِى بِلَا عَمَلٍ کَالرَّامِى بِلَا وَتَرٍ.
دعا بدون عمل و تلاش همانند تیر انداز بدون کمان است.

نهج البلاغه / سید رضی / حکمت ۳۳۷

۳-دعا به صورت دسته جمعی به اجابت نزدیک تر است . قوم حضرت یونس نیز وقتی به صورت دسته جمعی از گناه خود پشیمان شده و خدا را خواندند؛ خداوند عذاب را از آنان دور کرد پس اگر قرار است که دست به دعا برداریم اگر این دعا به صورت دسته جمعی باشد به اجابت نزدیک تر است .

۴-آنچه اعمال آدمی را قیمت گذاشته و ارزش آن را صدچندان می نماید، میزان توجه به حضرت رب العالمین است و به یقین هر قدر میزان توجه ما به خداوند بیشتر باشد، اعمال ما در درگاه الهی پسندیده تر و به هدف اجابت نزدیکتر است.
آنچه عرفا در تشریح حالات قلب به آن می پردازند این است که :
توجه در عبادات و یاد خدا از صفات قلب بوده و اگر قلب آدمی در حین عبادت متوجه و متذکر بود، تمامی فوائدی که بر آن عبادت مترتب است، شامل حال او خواهد شد.
نکته‌ی مهم: انجام اعمال عبادی با حضور قلب، آثار معنوی و مادی فراوانی را برای ما در بر خواهد داشت اما باید بدانیم که صورت ظاهری اعمال عبادی هم در زندگی انسان اثر گذار بوده اما در درجه‌ی پائین تری نسبت به عبادات با توجه قرار دارد.
به عنوان مثال فردی نماز می خواند. اگر در این نماز نهایت توجه را به حضرت حق داشته باشد، تمام فوائدی که در نماز قرار دارد اعم از رضایت حضرت حق، آمرزش گناهان و. . . شامل حال او می شود.
حال اگر همان فرد نماز را با‌ توجه کمتر و یا بدون حضور قلب نیز بخواند، باز هم اثرات نماز شامل حالش خواهد شد اما شاید تمام آن فوائد به صورت کامل شامل حالش نشود.

به عبارت ساده:
هر قدر توجه و حضور قلب، بیشتر باشد؛ فایده‌ی عبادت برای بنده بیشتر خواهد بود.
حضرت امام خمینی رحمت الله علیه در کتاب اربعین حدیث خود می فرمایند :

ذکر نطقی و زبانی که از تمام مراتب ذکر نازلتر است نیز مفید فائده است. زیرا که اولا زبان در این ذکر به وظیفه ی خود عمل کرده است اگرچه قالب بی روحی باشد و ثانیاً اینکه ممکن است این تذکر پس از مداومت و قیام به شرائط‌آن، اسباب باز شدن زبان قلب نیز شود

اربعین حدیث / شرح حدیث هجدهم / صفحه ی ۲۹۲

با توجه به نکات فوق برای در امان ماندن از بیماری ها و بلایا اگر :
دعا کنیم ( حال چه اهل دعا بوده باشیم و چه نبوده باشیم)همین اصالت دعا توجه خالق را به بنده بیشتر کرده و اعلام مراتب بندگی از جانب ما به خداوند متعال است . همین مقدار برای اعلام بندگی به خداوند حداقل کفایت است .همچنین از رعایت اصولی که توسط اهل فن ( من جمله رعایت نکالت بهداشتی و غیره ) می شود نباید غافل بوده و چه بهتر است که این دعا از روی ترس و عادت زبانی نباشد بلکه با توجه به صورت دسته جمعی باشد .

مطمئنا به ویروس کرونا به گونه ای دیگر هم می توان نگاه کرد و آنهم نگاه از سر لطف و مهربانی به خداوند است که بدین وسیله توجه ما انسان ها به خودش بیشتر جلب شده است .
مطمئن هستم با تلاش جهت رعایت نکات بهداشتی و توکل به خداوند مهربان ، گذر از این مرحله نیز به راحتی امکان پذیر خواهد بود چرا که خداوند سلاح انبیاء خود را در اختیار ما نیز قرار داده است .